Τα χημικά στοιχεία της ΕΥΤΥΧΙΑΣ!
Καθημερινά, κατακλυζόμαστε από εκατοντάδες συναισθήματα ευτυχίας, δυστυχίας, φόβου, άγχους κ.α.. Η δημιουργία αυτών αποδίδεται από πολλούς επιστήμονες σε χημικές ουσίες που εκκρίνονται στον οργανισμό μας (ορμόνες, νευροδιαβιβαστές) και παίζουν και σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των συναισθημάτων, τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών.
Παρότι αισθανόμαστε τα συναισθήματα με την καρδιά, κανένα συναίσθημα δεν προέρχεται από εκείνη αλλά από τον ίδιο μας τον εγκέφαλο. Η καρδιά είναι μία φυσική αντλία αίματος χωρίς κανένα ρόλο στην αντίληψη συναισθημάτων.
Προκειμένου να αντιληφθούμε και να εκφράσουμε συναισθήματα, απαιτείται μία εγκεφαλική διαδικασία κατά την οποία ένα τεράστιο σύστημα νευρώνων (νευρικά κύτταρα) επικοινωνούν μεταξύ τους με τη βοήθεια των νευροδιαβιβαστών, ανταλλάσσοντας μηνύματα. Νευροδιαβιβαστές είναι οι χημικές ενώσεις που καθίστανται απαραίτητες για τη μεταφορά πληροφοριών από τον έναν νευρώνα στον άλλον και παράγονται από τους ίδιους.
Αυτή η ανταλλαγή μηνυμάτων οδηγεί στην εκκίνηση χημικών αντιδράσεων και, τέλος, την έκκριση χημικών ουσιών ικανών να αλλάξουν τη διάθεσή μας. Από την άλλη, το πώς τα αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα διαφοροποιούνται ανάλογα και με τις εμπειρίες, τις αισθήσεις, τα ένστικτα και το περιβάλλον στο οποίο έχουμε μεγαλώσει. Για παράδειγμα, η ευτυχία σημαίνει κάτι διαφορετικό για τον καθένα καθώς οι άνθρωποι έχουμε την τάση να συγκρίνουμε το συναίσθημα της χαράς που βιώνουμε στο παρόν με ότι έχουμε νιώσει ως χαρά στο παρελθόν. Παρότι το συναίσθημα της ευτυχίας δημιουργείται από τις ίδιες χημικές ουσίες σε όλους τους ανθρώπους, το πώς το βιώνουμε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη παραπάνω σύγκριση.
Ποιες όμως είναι αυτές οι ουσίες που επηρεάζουν ή και διαμορφώνουν κατά κάποιον τρόπο τη διάθεσή μας;:
Η ωκυτοκίνη θεωρείται ότι έχει αγχολυτική δράση και είναι γνωστή ως η ορμόνη της εμπιστοσύνης, της αγάπης και της αγκαλιάς. Γνωστή κυρίως επειδή είναι μία από τις σημαντικότερες ορμόνες της γαλουχίας και ενισχύει τη σχέση της μητέρας με το μωρό, έχει θέση σε όλες τις σχέσεις μας, ερωτικές και φιλικές, και στη δημιουργία θετικών συναισθημάτων που πηγάζουν από αυτές. Η ντοπαμίνη είναι συνώνυμη με την ευφορία. Η απελευθέρωσή της και η ενεργοποίηση του κυκλώματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, που ενεργοποιείται με όλα όσα μας προκαλούν έντονη ευχαρίστηση (π.χ. έρωτας, σεξ, σοκολάτα) αλλά και με όλα όσα μας προκαλούν εθισμό, π.χ. ναρκωτικά, αλκοόλ, τσιγάρο κ.λπ., παίζει βασικό ρόλο στη χαρά και στην ευχαρίστηση που παίρνουμε από το περιβάλλον και τη ζωή μας. Η σεροτονίνη επηρεάζει τη διάθεση, το πώς νιώθουμε.
Ο ρόλος της κρίνεται νευραλγικός σε ό,τι αφορά τη ρύθμιση της διάθεσης, της μνήμης, του ύπνου, της όρεξης, της κοινωνικής συμπεριφοράς, της σεξουαλικής επιθυμίας και λειτουργίας. Ο νευροδιαβιβαστής αυτός και οι εναλλαγές των επιπέδων του είναι γνωστό ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε διάφορες καταστάσεις, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η κατάθλιψη και η αγχώδης διαταραχή. Οι ενδορφίνες, γνωστές και ως τα φυσικά παυσίπονα του οργανισμού μας, είναι νευροπεπτίδια, που παράγονται μετά τη γυμναστική αλλά και από άλλες ευχάριστες δραστηριότητες. Μας ηρεμούν, γεννούν αίσθημα ευδαιμονίας, βελτιώνουν τη διάθεση και αντιμάχονται το στρες. Ακόμη, ισχυροποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα και καθυστερούν την εξέλιξη της γήρανση.
Τι μπορούμε να κάνουμε;.
Βάζουμε το γέλιο στη ζωή μας: Το γέλιο μπορεί να συμβάλει στην παραγωγή χημικών ουσιών που μας ανεβάζουν τη διάθεση, αλλά και στον περιορισμό ουσιών που σχετίζονται με το στρες. Στον εγκέφαλο απελευθερώνονται πλήθος νευροδιαβιβαστών (π.χ. ενδορφίνες, εγκεφαλίνες, σεροτονίνη), που μας προκαλούν χαλάρωση και ευεξία.
Φτιάχνουμε ρουτίνα άσκησης: Η έκκριση σεροτονίνης και ενδορφινών την ώρα της άσκησης, συμβάλλουν στην καλή διάθεση, δρουν κατευναστικά σε περιπτώσεις άγχους ή έντονου θυμού και βοηθούν το μυαλό να ξεχαστεί. Επιλέξτε το είδος γυμναστικής που σας ταιριάζει και θα αισθανθείτε ευτυχισμένοι.
Αναζητούμε τον ήλιο: Η έκθεση στο ηλιακό φως αυξάνει τις ενδορφίνες και κατ’ επέκταση βοηθά στη βελτίωση της διάθεσης, αλλά και της ποιότητας του ύπνου .
Φροντίζουμε τη διατροφή μας: Εντάσσουμε στο διαιτολόγιο μας γαλακτοκομικά προϊόντα, θαλασσινά, ξηρούς καρπούς, λαχανικά και φρούτα καθώς θωρακίζουν την υγεία ενισχύουν την αυτοπεποίθηση, εντείνουν την αίσθηση ηρεμίας και διεγείρουν την αισιόδοξη στάση ζωής.
Κάνουμε πράγματα που μας αρέσουν: Οι ειδικοί θεωρούν ότι ακόμη και η θύμηση ευχάριστων εμπειριών, και ακόμη περισσότερο η ενασχόληση με ευχάριστα χόμπι, η παρέα με τους φίλους και τους αγαπημένους μας, το να ακούμε μουσική, αλλά και όποια άλλη ευχάριστη ενασχόληση θα επηρεάσουν τη χημική ισορροπία του οργανισμού μας και θα μας φτιάξουν τη διάθεση.
Βιβλιογραφία:
López, S., Aránzazu, M., & Fariña, M. P. (2010). Maria burguete, Lui Lam, science matters: Humanities as complex systems.
Σακελλαρόπουλος, Α. & Στάση, Κ. (1998): «Ψυχική υγεία και σεροτονίνη», Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 219, σσ. 60-65.
Κείμενο: Διαμαντοπούλου Δανάη, Ψυχολόγος MSc
0 Σχόλια