Πώς να σπάσουμε τον «κώδικα» των μικρών παιδιών
Τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, μπορεί να αντιμετωπίσουν διάφορες καταστάσεις στην καθημερινότητα τους που να τα επηρεάσουν σε μεγάλο ή μικρό βαθμό. Οι αντιδράσεις των παιδιών στις διάφορες περιστάσεις εξαρτώνται από το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκονται, την διαφορετική προοπτική του χρόνου που έχουν καθώς εστιάζουν στο παρόν και αντιλαμβάνονται τα πράγματα που τους συμβαίνουν ως πιο μεγάλα από ότι είναι, από τις αλλαγές που επιφέρουν στον τρόπο ζωής τους και ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της συνθήκης και την προσωπικότητα τους. Έτσι για το ίδιο συμβάν μπορεί κάποια παιδιά να βγάλουν έντονο θυμό και επιθετικότητα προς αντικείμενα ή/και ανθρώπους, ενώ άλλα μπορεί να κλειστούν στον εαυτό τους, να μην μιλούν και να έχουν θλίψη. Συνεπώς τίθεται το ερώτημα πώς μπορούμε εμείς οι ενήλικες να τα βοηθήσουμε να μας μιλήσουν και να ανακουφιστούν;
ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ
Η απλή αφήγηση ενός αγαπημένου παραμυθιού, μπορεί να χαλαρώσει το παιδί. Αρχικά, με το να ακούσει μια ιστορία που γνωρίζει την πορεία και το τέλος της και του αρέσει μπορεί να μπει σε ένα κλίμα ηρεμίας. Ειδικά αν αφηγείται το παραμύθι κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, όπως οι γονείς, μπορεί να το βοηθήσει να ανοιχτεί. Μετά την αφήγηση του παραμυθιού είναι πρόσφορο το έδαφος για μια συζήτηση πάνω στην ιστορία του παραμυθιού, τους ήρωες, τα μηνύματα που παίρνουμε και σταδιακά να αρχίζει η συζήτηση να παίρνει μια πιο προσωπική μορφή.
ΖΩΓΡΑΦΙΑ
Ο πιο κλασικός τρόπος να εντοπιστεί τι προβληματίζει το μυαλό ενός μικρού παιδιού είναι η ζωγραφιά. Ιδιαίτερα για τα μικρά παιδιά, όπου ο λόγος δεν είναι ο επικρατέστερος τρόπος έκφρασης συναισθημάτων μια προβληματική κατάσταση απεικονίζεται στα χρώματα και τα σχέδια που αποτυπώνουν στο χαρτί. Αυτό συμβαίνει διότι όσο πιο πολύ εξωτερικεύουν μια κατάσταση τόσο πιο πιθανό είναι να σταματήσει να τα απασχολεί. Με μια ζωγραφιά ως αφορμή μπορούν να ακολουθήσουν συζητήσεις επάνω σε αυτή και θετικά σχόλια για την έκφραση των συναισθημάτων του μέσω αυτή (πχ. Μου φαίνεται πραγματικά υπέροχο το πώς μπορείς να μου δείξεις τι νιώθεις μέσα από μια ζωγραφιά!).
ΠΑΙΧΝΊΔΙ
Με αφορμή την ώρα του παιχνιδιού, που είναι μια ώρα χαλάρωσης για το παιδί, μπορούν οι ενήλικες να αξιοποιήσουν το εργαλείο των ερωτήσεων για την εκμαίευση πληροφοριών και συναισθημάτων από το παιδί. Οι ερωτήσεις μπορεί να αφορούν ένα συγκεκριμένο περιστατικό και να είναι Ερωτήσεις μνήμης (Πότε ξεκίνησε αυτό; Τι κάνεις συνήθως όταν νιώθεις έτσι;), Ερωτήσεις διερεύνησης (Γιατί πιστεύεις ότι νιώθεις έτσι;) και Ερωτήσεις πρακτικής εφαρμογής (Την τελευταία φορά που ένιωσες έτσι θυμάσαι τι έκανες που σε βοήθησε;). Ακόμα κι αν δώσουν μια μικρή απάντηση, ή μια απάντηση που δε φαίνεται να περιέχει όσα στοιχεία ζητούνται, το παιδί θα προχωρήσει από μόνο του σε διαδικασία συζήτησης ή μονολόγου που είναι εξίσου βοηθητικός.
Στην ίδια κατεύθυνση μια ακόμα τεχνική που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα παιδιά κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού είναι να μιλήσουμε με αντίθετο τρόπο από τον προφανή για αυτά που βλέπουμε. Πχ., αν βλέπουμε το μικρό μας στενοχωρημένο μπορούμε να του πούμε : Μου φαίνεται ότι αυτή η εβδομάδα για σένα πρέπει να είναι τρομερά διασκεδαστική. Αργά η γρήγορα θα μπει στη διαδικασία να μας διαψεύσει ή να δυσφορήσει και να επιβεβαιώσει ότι όντως κάτι συμβαίνει.
ΚΟΥΚΛΟΘΕΑΤΡΟ
Η τεχνική αυτή είναι αρκετά βοηθητική, ιδιαίτερα για μικρές ηλικίες. Σε περιπτώσεις ειδικά που μπορούμε να υποψιαστούμε τι απασχολεί το παιδί, φτιάχνουμε μια ιστορία με κούκλες οικείες του που έχουμε στη διάθεσή μας και οργανώνουμε διαλόγους με λέξεις που βοηθούν στην ενσυναίσθηση (καταλαβαίνω πώς νιώθεις, πρέπει να είναι δύσκολο για σένα, νιώθω πως αισθάνεσαι θυμωμένος, κλπ).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Geldard, D. & Geldard, K. (2011). Η Συμβουλευτική Ψυχολογία στα Παιδιά: Θεωρία – Εφαρμογές. Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο
Stallard, P. (2011). Σκέφτομαι Σωστά Νιώθω Καλά: Χρησιμοποιώντας τη Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Θεραπεία σε Παιδιά και Νέους. Αθήνα: Τυπωθήτω
Κείμενο: Διαμαντοπούλου Δανάη, Ψυχολόγος MSc
0 Σχόλια