Το σύνδρομο του «Λευκού Ιππότη»
Το σύνδρομο του «Λευκού Ιππότη» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα σύνολο χαρακτηριστικών προσωπικότητας που εντοπίζονται σε ανθρώπους που δημιουργούν σχέσεις με άτομα που αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα, πιστεύοντας πως με τη δική τους παρέμβαση θα μεταμορφωθεί η συμπεριφορά ή η ζωή του συντρόφου τους. Νιώθουν διαρκώς την ανάγκη όχι απλά να βοηθούν αλλά να σώζουν τους άλλους, συχνά εις βάρος των δικών του αναγκών και επιθυμιών. Μάλιστα πολλές φορές απόρροια της παραπάνω συμπεριφοράς είναι οι ίδιοι οι «λευκοί ιππότες» να γίνονται ελεγκτικοί, παρεμβατικοί και καταπιεστικοί.
Η κλινική ψυχολόγος Mary Lamia, επισημαίνει πως υπάρχουν διάφορες υποκατηγορίες του φαινομένου οι οποίες περιλαμβάνουν τους «συμπονετικούς σωτήρες» που φοβούμενοι τον αποχωρισμό προσπαθούν με κάθε τρόπο να δείξουν πόσο χρήσιμοι είναι και θέλουν να διορθώσουν άμεσα τα λάθη του συντρόφου τους, τους «καταφρονημένους σωτήρες» που νιώθουν ανεπαρκείς και προσπαθούν διαρκώς να επιβεβαιώνονται ότι είναι οι πιο έξυπνοι, οι πιο καλοί κ.α., και για αυτό επιλέγουν άτομα με δυσκολίες ώστε να νιώθουν αναγκαίοι, αλλά και τους «τρομοκράτες σωτήρες» οι οποίοι έχουν αναπτύξει χειριστικές συμπεριφορές και ενώ παριστάνουν ότι κάνουν κάτι για το καλό του άλλον στη πραγματικότητα αποσκοπούν στο να δημιουργήσουν φόβο και ντροπή στους άλλους.
Για ποιους λόγους επιλέγει κάποιος να γίνει ένας «Λευκός Ιππότης»;
Πίσω από το υπερβολικά καλό προσωπείο του «Λευκού Ιππότη» συνήθως κρύβεται ένας άνθρωπος που φοβάται την απόρριψη. Συνήθως και ο ίδιος αντιμετωπίζει θέματα χαμηλής αυτοεκτίμησης, επώδυνων χωρισμών, τραυματικών εμπειριών τα οποία δυσκολεύεται να διαχειριστεί. Πολλές φορές αυτά τα άτομα από την παιδική τους ηλικία κλήθηκαν να υπηρετήσουν ρόλο γονέα σε οικογένειες όπου ήταν απών ο ένας ή και οι δύο γονείς ή υπερφορτώθηκαν ευθύνες που δεν αντιστοιχούσαν στην ηλικία τους. Πολλές φορές είναι άτομα τα οποία δεν έλαβαν στην παιδική τους ηλικία την φροντίδα την αγάπη ή την αναγνώριση από τους σημαντικούς άλλους. Προκειμένου να μην απασχολείται με τα δικά του θέματα αυτό το άτομο αναζητά και βρίσκει σχέσεις όπου υπάρχει μεγαλύτερη δυστυχία και δυσκολία στον σύντροφο. Όσο συντηρεί μια άνιση και συνήθως μη υγιή σχέση νιώθει χρήσιμος και σημαντικός
Ωστόσο, η «παγίδα» βρίσκεται στο ότι αυτό το άτομο συνήθως δεν ακούει το αίτημα ή την ανάγκη του άλλου, χρησιμοποιεί το δικό του αξιακό σύστημα για το τι είναι ορθό και ωφέλιμο για τον άλλον και γνωρίζει εκ των προτέρων το τι ο καθένας χρειάζεται. Κάποιες από τις πεποιθήσεις που συνήθως κουβαλούν οι «Λευκοί Ιππότες» είναι ότι το να βοηθήσουν και να σώσουν όσους έχουν ανάγκη είναι χρέος τους, για να είναι χρήσιμοι πρέπει να βοηθούν όσους το έχουν ανάγκη, είναι καλύτεροι και πιο δυνατοί από αυτούς που χρειάζονται τη βοήθεια τους, αν δεν το κάνουν αυτοί δεν υπάρχει κάποιος πιο ικανός να το κάνει και εάν βοηθούν ανθρώπους που έχουν ανάγκη θα γίνονται δέκτες της αγάπης, ευγνωμοσύνης και αποδοχής τους για πάντα.
Σημάδια που δείχνουν την ύπαρξη του συνδρόμου του «Λευκού Ιππότη»:
Το να μετράει κάποιος την «αξία» του ανάλογα με το πόσο έχει καταφέρει να σώσει τους άλλους: Ένας «Λευκός Ιππότης» περηφανεύονται ότι «σώζει» τους άλλους και αυτό είναι βασικό μέρος της ταυτότητάς του. Ακόμη αναζητά ασυνείδητα συντρόφους που φαίνεται να τον έχουν ανάγκη, όμως στη συνέχεια, παραγκωνίζει τον εαυτό του και διατηρεί τοξικές σχέσεις που ο ίδιος δημιούργησε.
Το να διατηρεί κάποιος ανοιχτές παλιές πληγές εγκατάλειψης: Ο «Λευκός Ιππότης» συχνά προέρχεται από οικογένειες με έναν ή δύο τοξικούς φροντιστές ή κουβαλάει στις πλάτες του ένα βαρύ ιστορικό εγκατάλειψης. Καθώς κανείς δεν διέσωσε ποτέ εκείνον, τώρα προβάλλει τις δικές του ανάγκες, σώζοντας άλλους. Προσπαθεί να παρέχει στον άλλον ό,τι εκείνος δεν έλαβαν, αλλά σε σημείο εμμονής.
Το να εξιδανικεύει κάποιος εκείνους που αναζητούν βοήθεια: Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους άνδρες, που τείνουν να γοητεύονται από δραματικές ή καταστροφικές συμπεριφορές. Προστατεύουν υπερβολικά τη σύντροφό τους και τους συμπεριφέρονται σαν να είναι εύθραυστες και ανίκανες να φροντίσουν τον εαυτό τους. Με αυτό τον τρόπο, ενθαρρύνουν μια παθολογική εξάρτηση ανάμεσά τους.
Το να γίνεται απόπειρα ελέγχου της ζωής του/της συντρόφου σε μια προσπάθεια «βοήθειας»: Όταν κάποιος εστιάζει περισσότερο από το φυσιολογικό στη ζωή του/της συντρόφου, λέγοντας τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει, ώστε να μην πληγωθεί. Αλλά αυτή η μορφή ελέγχου προέρχεται από έλλειψη ελέγχου της δική του ζωής. Με τη δικαιολογία ότι βοηθά έναν σύντροφο που βρίσκεται σε ανάγκη, αποφεύγει να αντιμετωπίσει τα δικά του προβλήματα
Όταν κάποιος μόλις αντιληφθεί την απομάκρυνση του άλλου προσπαθεί να τον επαναφέρει πάση θυσία σε μια σχέση εξάρτησης.
Βιβλιογραφία
Benton Sarah, (2017) “The Savior Complex: Why good intensions may have negative outcomes” Psychology Today.
Lamia Mary and Krieger Marilyn, (2009) “The White Knight Syndrome Rescuing Yourself From Your Need to Rescue Others” New Harbinger Publications Inc.
Κείμενο: Διαμαντοπούλου Δανάη, Ψυχολόγος MSc
0 Σχόλια