Παιδικά τραύματα: Πώς εκδηλώνονται και επηρεάζουν τις συντροφικές σχέσεις

 

Η οικογένεια μας αποτελεί το πρώτο περιβάλλον όπου μεγαλώνουμε, αναπτυσσόμαστε, αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και παίρνουμε εφόδια για τη μετέπειτα ζωή μας. Αν ήμασταν τυχεροί, έχουμε πάρει από το πατρικό σπίτι αγάπη και αποδοχή, έτσι ώστε ως ενήλικες να αισθανόμαστε εσωτερική ασφάλεια και εμπιστοσύνη προς τον εαυτό μας και τους άλλους.

Ωστόσο, δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν βιώσει δύσκολες εμπειρίες κατά την παιδική ηλικία, οι οποίες έχουν διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό την ενήλικη προσωπικότητα τους. Οι εμπειρίες αυτές μπορεί να έχουν να κάνουν με απόρριψη ή εγκατάλειψη από τον γονιό, παραμέληση, επίκριση, αυταρχισμό, βία και γενικότερα με διάφορες δυσλειτουργίες εντός της οικογένειας. Συχνά, τέτοια τραυματικά βιώματα απωθούνται στο ασυνείδητο ή υποτιμώνται από το άτομο, σε μία προσπάθεια να μειωθεί ο ψυχικός πόνος και ενώ οι άμυνες αυτές μπορεί να λειτουργούν σε ένα πρώτο επίπεδο, εν τέλει δεν μπορούν να «επιδιορθώσουν» το πρόβλημα.

Όλες οι επιρροές από την παιδική μας ηλικία χαράσσονται μέσα μας και συνιστούν αυτό που ονομάζουμε «εσωτερικό παιδί». Πρόκειται για μία ψυχολογική υπόσταση του εαυτού μας, μία πτυχή μας που περιλαμβάνει θετικά και αρνητικά κομμάτια. Στα θετικά ανήκουν η αθωότητα, ο ενθουσιασμός, η δημιουργικότητα, το παιχνίδι, η αυθεντικότητα και στα αρνητικά οι ανικανοποίητες ανάγκες, τα καταπιεσμένα συναισθήματα, τραύματα, δυσλειτουργικά μοτίβα συμπεριφοράς κ.α.

Πώς επηρεάζουν τα παιδικά τραύματα τις συντροφικές μας σχέσεις;

Η επιρροή των τραυμάτων που φέρουμε από την παιδική ηλικία μπορεί να είναι εμφανής σε διάφορες πτυχές της ενήλικης ζωής μας, υπάρχει, όμως, ένα κομμάτι που επηρεάζεται πιο έντονα: αυτό των διαπροσωπικών σχέσεων, και κυρίως των συντροφικών.

Στη συντροφικότητα πυροδοτούνται οι βαθύτερες πληγές μας. Μέσα στις συντροφικές σχέσεις υπάρχει πολλή οικειότητα και μοίρασμα, νιώθουμε ασφαλείς να είμαστε ο εαυτός μας, έχουμε προσδοκίες και απαιτήσεις από τον σύντροφο μας, στον οποίο πολλές φορές βλέπουμε τον γονιό μας. Επίσης, μία σχέση αποτελεί το κατάλληλο έδαφος ώστε ανάγκες που δεν έχουν καλυφθεί να έρθουν στην επιφάνεια. Έτσι, όταν είμαστε σε σχέση ίσως προσπαθούμε να αναπληρώσουμε μέσα από το ταίρι μας ελλείμματα που τυχόν έχουμε λόγω της ανατροφής μας (π.χ. αγάπη, φροντίδα κ.α.).  

Γεγονότα και συμπεριφορές στον παρόν της σχέσης μας μπορεί να μάς θυμίσουν στοιχεία από τη σχέση με τους γονείς μας και καταστάσεις του παρελθόντος, που υπήρξαν ιδιαίτερα επώδυνες για μας. Τα ερεθίσματα αυτά μπορούν να πυροδοτήσουν αντιδράσεις σε ψυχολογικό ή και σωματικό επίπεδο, που όμως στην πραγματικότητα αποτελούν αντιδράσεις στα τραυματικά βιώματα του παρελθόντος. Για παράδειγμα, εάν ο πατέρας μου αντιμετώπιζε προβλήματα με το αλκοόλ και στον σύντροφο μου αρέσει το ποτό ή είναι επιρρεπής σε ουσίες εν γένει, είναι πολύ πιθανό, όποτε αισθάνομαι ότι εκείνος υπερβάλλει στην κατανάλωση, να αντιδρώ πολύ έντονα, καθώς η συμπεριφορά και η τάση του μού υπενθυμίζουν τις δυσάρεστες εμπειρίες που είχα με τον πατέρα μου.

 

6 τραύματα που δημιουργούν δυσλειτουργικά μοτίβα στις σχέσεις

Οι πληγές του καθένα από εμάς είναι μοναδικές, όπως και οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που τις προκάλεσαν. Υπάρχουν, όμως, κάποια τραύματα, τα οποία φαίνεται να εμφανίζονται πιο συχνά και να επηρεάζουν περισσότερο τις συντροφικές σχέσεις, όπως τα παρακάτω:

-   Το τραύμα της ασφυξίας: Στην παιδική ηλικία, είχα έναν γονέα ή και δύο γονείς που συμπεριφέρονταν αυταρχικά και ένιωθα να με ελέγχουν και να με χειρίζονται. Έτσι, ως ενήλικας, μπορεί να επανέρχομαι σε αυτή την ανάμνηση και την αίσθηση της ασφυξίας που μου προκαλούσε ο χειρισμός του γονέα, εάν νιώθω ότι ο σύντροφος μου προσπαθεί να με ελέγξει ή να με χειριστεί με οποιονδήποτε τρόπο, ακόμα και αν δεν το κάνει αλλά απλά ενδιαφέρεται και π.χ. κάνει ερωτήσεις για το πώς ήταν η μέρα μου.

-      Το τραύμα της έκρηξης: Στην πατρική οικογένεια υπήρχαν συχνές συγκρούσεις και έντονες εκρήξεις μεταξύ των γονέων, τις οποίες σαν παιδί βίωνα ως κάτι πολύ κακό και τρομακτικό. Έτσι, στην ενήλικη ζωή, και ιδιαίτερα στις συντροφικές σχέσεις, αποφεύγω τις συγκρούσεις και τους καυγάδες, που κάποιες φορές είναι απαραίτητοι και βοηθούν στο να βρεθούν λύσεις, σε σημείο που ο σύντροφος μου εισπράττει ότι δεν ενδιαφέρομαι για τη σχέση και νιώθει απόρριψη ή εγκατάλειψη.

-   Το τραύμα του άγχους: Στην οικογένεια μου δεν υπήρχε συναισθηματική ωριμότητα και κανείς δεν ήξερε πώς να διαχειριστεί τα συναισθήματα του, ιδιαίτερα σε στιγμές διαφωνίας, εντάσεων και θυμού. Σε τέτοιες καταστάσεις ως παιδί βίωνα σύγχυση. Έτσι, ως ενήλικο άτομο οποιαδήποτε εμπειρία μού δημιουργεί δύσκολα συναισθήματα, όπως μία σύγκρουση στη σχέση, με κάνει να νιώθω φόβο, μπέρδεμα ή ντροπή. Καθώς δεν είχα μάθει ποτέ τι να κάνω τα συναισθήματα που με βαραίνουν, ως ενήλικας έχω την ανάγκη να «φτιάχνω» άμεσα τα πράγματα, να κρύβω τα προβλήματα «κάτω από το χαλί» και να εξαφανίζω το δυσάρεστο κλίμα, ώστε να νιώσω ξανά ασφαλής. Συνεπώς, σε μία διαφωνία με τον σύντροφο μου, απαιτώ να τα βρούμε αμέσως και δεν του αφήνω τον χώρο και χρόνο που χρειάζεται, επειδή δεν αντέχω να μείνω με τα δύσκολα συναισθήματα μου και κυρίως με την αβεβαιότητα.

-  Το τραύμα της παραμέλησης: Σε αυτή την περίπτωση, οι γονεϊκές φιγούρες ήταν συναισθηματικά μη διαθέσιμες για εμένα ή δεν έδειχναν αυθεντικό ενδιαφέρον για το άτομο μου. Έτσι, αν ο σύντροφος μου δεν μού δίνει την προσοχή που θέλω, είναι απασχολημένος ή έχει και άλλους ανθρώπους στη ζωή του και τους δίνει χρόνο, μπορεί να εισπράττω πάλι αυτό που αισθανόμουν ως παιδί, δηλαδή εγκατάλειψη, ματαίωση, αδιαφορία.

-    Το τραύμα της μονάδας: Στην οικογένεια μου δεν υπήρχε ομαδικό πνεύμα, ειδικά στην αναζήτηση λύσεων για τα όποια προβλήματα, αντιθέτως ο καθένας αποτελούσε μία μονάδα και όχι μέλος μίας ομάδας. Επομένως, μεγαλώνοντας, είναι πολύ πιθανό να δυσκολεύομαι να καταλαβαίνω τις ανάγκες και επιθυμίες του συντρόφου μου, αλλά και να κάνω συμβιβασμούς για την ικανοποίηση και των δύο ως ομάδας. Γενικά, η αντιμετώπιση από τον σύντροφο μου των δυο μας ως ομάδα είναι κάτι που με ζορίζει και με κάνει να σκέφτομαι μήπως πρέπει να μείνω μόνος/η.

-     Το τραύμα του «χρυσού παιδιού»: Ως παιδί ήμουν το χαϊδεμένο, το καλύτερο σε όλα, το παιδί από το οποίο οι γονείς έπαιρναν αξία. Αν, ως ενήλικας, δεν παίρνω αρκετή επιβεβαίωση και επαίνους ή ο σύντροφος μου είναι ανεξάρτητος και δεν δίνει την προσοχή του διαρκώς σε εμένα, μπορεί να νιώθω αναξιότητα και ανεπάρκεια.

 

Αν πιάνουμε τον εαυτό μας να αισθάνεται άσχημα και να αντιδρά έντονα απέναντι σε συμπεριφορές του συντρόφου ή άλλων σημαντικών προσώπων στη ζωή μας, που μπορεί και να μην είναι μεμπτές επί της ουσίας, αξίζει να αναρωτηθούμε τι συμβαίνει μέσα μας, δηλαδή, τι βιώνουμε ή αναβιώνουμε. Μήπως οι αντιδράσεις μας δεν έχουν να κάνουν μόνο με τον σύντροφο, αλλά προέρχονται και από το παρελθόν; Ίσως αυτό που αισθανόμαστε μάς είναι οικείο και μοιάζει με αυτό που αισθανόμασταν ως παιδιά στην πατρική οικογένεια.

Αν κάποιες συμπεριφορές και καταστάσεις μάς πυροδοτούν έντονα αρνητικά συναισθήματα, μάς αναστατώνουν και λειτουργούν ψυχοπιεστικά, καλό θα είναι να κάνουμε μια επεξεργασία και μια ενδοσκόπηση, ώστε να καταλάβουμε αν κάποιο τραύμα έχει απωθηθεί και έχει μείνει χωρίς φροντίδα, σε τέτοιο βαθμό ώστε να επιστρέφει και να ζητάει την προσοχή μας σε κάθε ευκαιρία, δηλαδή σε κάθε εμπειρία που το θυμίζει και μάς γυρνά στο παρελθόν.

Τα τραύματα μας εμφανίζονται είτε το θέλουμε είτε όχι. Εάν, όμως, τα γνωρίσουμε και τα κατανοήσουμε, μπορούμε να τα επουλώσουμε και να απελευθερωθούμε από αυτά, έτσι ώστε να βλέπουμε τη ζωή και τις σχέσεις μας μέσα από τα μάτια του συνειδητού ενήλικα στο παρόν, και όχι μέσω του εσωτερικού πληγωμένου παιδιού του παρελθόντος.

 

Κείμενο: Αγγελική Κονιδάρη

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας M.Sc./Συνθ. Ψυχοθεραπεύτρια

 

Βιβλιογραφία

LePera, N. (2022). How to Meet Your Self : The Workbook for Self-Discovery. Harper Wave.

LePera, N. (2021). How To Do The Work- Recognize Your Patterns, Heal from Your Past, and Create Your Self. Harper Wave.

#inmedhealth

►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ

►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079

►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08

►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com

*Οι απόψεις των εθελοντών αρθρογράφων είναι απολύτως προσωπικές και δεν εκφράζουν απαραίτητα την άποψη του ιδιοκτήτη.